Tracja czasów starożytnych, za panowania Greków i Rzymian, była dużo rozleglejsza niż obecna, której tylko dwie trzecie leżą na terenie Bułgarii. Rzeka Marica (płynąca przez Płowdiw) odprowadza wodę z okolicy i płynie dalej na południe, tworząc granicę pomiędzy dzisiejszą Grecją a Turcją i u ujścia wpada do Morza Trackiego. W Swilengradzie, na Maricy, stykają się trzy państwa. Bułgarska Nizina Górnotraclca ściśnięta jest pomiędzy pasmem Sredna Gora a Rodopami. Od wschodu styka się z Morzem Czarnym.

Stolicą bułgarskiej Tracji jest Płowdiw. W mieście tym widać pozostałości po czasach rzymskich i tureckich. Chisaria na północy Płowdiwu to najsłynniejsze od czasów rzymskich źródło wód mineralnych. W Płowdiwie, Kopriwszticy i w Monastyrze Bączkowskim są najwspanialsze zabytki bułgarskiego odrodzenia narodowego.

KOPRIWSZTICA

Ta malownicza wioska (położona na poziomie 1030 m) w paśmie Srednej Gory, 113 km na wschód od Sofii, została starannie zachowana jako otwarte miasto-muzeum bułgarskiego odrodzenia narodowego. Rozłożona jest w dolinie, pośród bujnych pastwisk i sosnowych lasów,- z głównej szosy prowadzi do niej wijąca się 12-kilometrowa droga. Legenda głosi, że pewna piękna Bułgarka tak zauroczyła sułtana tureckiego, że ten dał jej ferman (z tur. dekret) wyłączający Kopriwszticę z obowiązku płacenia daniny i zezwalający jej mieszkańcom jeździć konno i posiadać broń. Miasto założone zostało końcem XIV w. przez uchodźców uciekających przed tureckimi najeźdźcami.
Splądrowana przez bandytów w 1793, 1804 oraz 1809 r. i w połowie XIX w. Kopriwsztica została odbudowana i w tamtych czasach była miastem dorównującym wielkością Sofii. To tutaj, 20 kwietnia 1876 r., Todor Kableszkow rozpoczął powstanie przeciwko Turcji, które ostatecznie doprowadziło do wojny turecko-rosyjskiej w latach 1877-78. Po odzyskaniu niepodległości w 1878 r. bułgarscy kupcy i intelektualiści opuścili swoje górskie schronienia, przenosząc się do miast. Kopriwsztica do dziś zachowała niezmieniony wygląd.
Potwierdzenia wszystkich tych wydarzeń można doszukać się w znajdujących się tu rozmaitych domach-muzeach oraz pomnikach, ale nawet i bez tej interesującej historii wioska godna jest uwagi. Jej brukowane uliczki wijące się pośród niskich, pokrytych czerwoną dachówką domów, małe kamienne mostki ponad sączącymi się z wolna strumykami urzekają turystów. Miasto zdobi 388 zarejestrowanych domów – pomników architektonicznych Kopriwszticy. Cudownie snuć się po tym miasteczku, nie można jednak zapominać, że żyją tu inni ludzie. Nie należy być wścibskimi a spotykanym osobom powinno się, mówić dobyr den (dzień dobry).

Orientacja i informacja

Większość domów-muzeów i innych obiektów, przeznaczonych dla odwiedzających wioskę, zlokalizowanych jest w pobliżu parku, w którym znajduje się Mauzoleum Ofiar Powstania Kwietniowego (jest tam sarkofag z prochami poległych powstańców). Naprzeciw mauzoleum widnieje Ośrodek 20 kwietnia, z karczmą na dole i restauracją na górze. Niedaleko na zachód, u góry uliczki, jest sklep z pamiątkami, oferujący również przewodniki, mapy i widokówki. Tutaj sprzedaje się również bilety wstępu, uprawniające do zwiedzania wszystkich miejscowych muzeów (1500 lewów). Jeżeli kasa jest nieczynna, karnety można kupić w Oslekowata Kyszta (Domu Oslekowa). Wszystkie domy-muzea czynne są w przez cały rok, z wyjątkiem poniedziałków, w godz. 7.30-12.00 i 13.30-17.00.
W Kopriwszticy nie ma przechowalni bagażu. Można jednak poprosić pracownika dworca autobusowego, by przez jakiś czas popilnował rzeczy. W południowej części wioski znajduje się Biochim Bank.

Zwiedzanie

W Kopriwszticy spotyka się dwa rodzaje domów. Domy drewniane mają kamienną podłogę na parterze, a drewnianą na piętrze, na każdym poziomie są dwa pomieszczenia – tak je budowano do połowy XIX w. W drugiej połowie wieku stosowano bogatsze zdobnictwo, wzorowane wyraźnie na budowlach w stylu płowdiwskiej szkoły architektury. Charakterystyczne dla tych późniejszych domów są przestronne salony, rzeźbione sufity, słoneczne werandy, wielobarwne fasady i wykusze.

Tuż obok sklepu z pamiątkami znajduje się Dom Oslekowa (1856 r.), w przeszłości należący do bogatego kupca. Przestronne wnętrze i stylizowane umeblowanie robią wrażenie na odwiedzających. Za kamiennym ogrodzeniem, na końcu uliczki znajduje się cmentarz, a tam z grób poety Dimcza Debelianowa. Rzeźba na nim umieszczona przedstawia matkę czekającą niecierpliwie na powrót syna (Umrę i znów narodzę się w świetle). W tle widoczna jest cerkiew św. Bogurodzicy (1817 r.), obok której przechodzi się, by dostać się do Domu apostoła wolności, rewolucjonisty Todora Kableszkowa – obecnie Muzeum Powstania w 1876 r. (opisy po bułgarsku). Zarówno ten dom, jak i Dom Oslekowa prezentują styl zabudowy, obowiązujący w późniejszej architekturze Kopriwszticy. Kierując się dalej na południe, dojdziemy do małego kamiennego mostka nad strumieniem Biała, skąd oddano pierwszy strzał w powstaniu w 1876 r. Pomnik nazywa się Pyrtwata Puszka (pomnik pierwszego strzału). Na cokole widnieją nazwiska powstańców. Tuż obok dworca autobusowego znajduje się szkoła śś. Cyryla i Metodego (1837) – druga szkoła podstawowa w Bułgarii, która rozpoczęła naukę w języku bułgarskim (pierwszą była szkoła w Gabrowie).

Kolejne muzea wyszczególnione na bilecie to Dom Debeljanowa (1832, znajduje się niedaleko Domu Osleko-wa). Dom Lubena Karawetowa (1834-1879, obecnie muzeum dokumentujące życie ideologa tego powstania) oraz znajdujący się na stoku, w południowo-wschodniej części miasta Dom Benkowskiego (1831 r.). Georgi Benkowski dowodził powstańczą kawalerią w czasie legendarnych wypadów w Sredną Gorę i do Starej Płaniny. W czasie jednej z wypraw został ujęty przez Turków. Schody za domem prowadzą do olbrzymiego pomnika konnego słynnego dowódcy. Georgi Benkowski – Jerzy Bieńkowski – siedząc na koniu, patrzy zamyślony w dolinę. Domy Karawełowa i Benkowskiego pochodzą z wcześniejszego okresu architektonicznego.