W Sofii oprócz wartych obejrzenia muzeów godne zwiedzania są przede wszystkim stare cerkwie i meczety. Rozpocząć należałoby od największej w Sofii cerkwi, Soboru Aleksandra Newskiego, zbudowanego w latach 1904-1912 ze składek społeczeństwa ku czci 200 000 żołnierzy rosyjskich, poległych w walce o niepodległość Bułgarii. W wojnie z Turkami w 1877-1878 r. brała udział armia rosyjska, wspomagana przez oddziały polskie, rumuńskie i fińskie. Cerkiew poświęcono św. Aleksandrowi Newskiemu, który jako książę nowogrodzki pokonał Szwedów w bitwie nad Newą w 1240 r. Oparł się też naciskom Rzymu i nie przyjął katolicyzmu. W 1380 r. duchowieństwo prawosławne ogłosiło go świętym.

Cerkiew zbudowano na planie krzyża, w stylu neorenesansowym z elementami wschodniego renesansu rosyjskiego. Ma 73,5 m długości, 50,5 m szerokości, 3170 m2 powierzchni i mieści 5,5 tysiąca osób. Pod pozłacaną kopułą (o powierzchni 700 m2) wieży dzwonniczej wysokości 46,3 m znajduje się 12 różnej wielkości dzwonów, które razem ważą 23 tony. Posadzkę wyłożono wielobarwnym marmurem carraryjskim, a ściany, ozdobione malachitem, alabastrem i różnymi odmianami marmurów, pokryte są freskami, przedstawiającymi 280 postaci z różnych scen biblijnych. Ponadto są tam 82 cenne ikony olejne. Sobór dzieli się na pięć naw i ma trzy ołtarze. Przed nawą z ołtarzem pod wezwaniem św. Aleksandra Newskiego umieszczono rzeźbione i zdobione bogato dwa trony -carski i patriarszy. Wśród malowideł słynie największe z nich, Bóg Zastępów, pędzla rosyjskiego malarza M. Miasojedowa (na sklepieniu centralnej kopuły). Imponują barwą i rozmachem Ofiara Abrahama A. Mitowa, Dwunastoletni Jezus w świątyni I. Myrkwickiego, Ofiarowanie Najświętszej Marii Panny N. Petrowa, Gody w Kanie Galilejskiej B.D. Bołotnowa. Pięćdziesięciu artystów bułgarskich i rosyjskich ofiarowało tej cerkwi płody swych talentów.

W podziemiach cerkwi znajduje się Oddział Sztuki Starobułgarskiej ze stałą wystawą prezentującą ikony, starodruki, naczynia liturgiczne oraz malowidła ścienne (nieczynny w czwartki). Do najcenniejszych eksponatów należy reliefna kamienna ikona z IXX w. przedstawiająca św. Pawła Apostoła, alabastrowa ikona z XII w., mozaikowa ikona z XIII w. i pochodzące z XIII-XIV w. dwie ikony obustronnie malowane: pierwsza ma z jednej strony malowidło zatytułowane Cud Chrystusów Latom, a z odwrotnej przedstawia Matkę Boską Kathaphigi i fana Teologa, druga ukazuje Matkę Boską Gorgoepikos i Chrystusa Pantokratora na odwrocie. Jest tam również rzeźbiony tron z XI w.

Na zachód od soboru znajduje się bazylika-cerkiew Sweta Sofia. Stoi w miejscu, w którym w IV w. leżała nekropola Serdiki. Już wtedy wzniesiono tam jednonawową cerkiewkę cmentarną. Z tego okresu zachowała się barwna mozaikowa posadzka (obecnie w Narodowym Muzeum Archeologicznym). Pierwotną budowlę zburzyli barbarzyńcy. Na jej miejscu zbudowano trzynawową cerkiew Świętej Mądrości, Hagia Sofia (zniszczoną przez Hunów), z której pozostały piękne mozaiki. Następną, w stylu romańskim trój nawową bazylikę na planie krzyża i z kopułą, wzniósł na przełomie V i VI w., jak się przypuszcza, cesarz Justynian I Wielki. Legenda głosi, że ufundowała ją księżniczka bizantyjska w podzięce Bogu za powrót do zdrowia, inna, Legenda o świętej Sofii, utrzymuje, że cerkiew nazwano imieniem świętej Zofii, córki Justyniana II.
Odziana w aksamitne szaty, ze złotą koroną na skroniach, księżniczka Sofia była po śmierci nieziemsko piękna. Pochowano ją w kościele, dokąd chodziła się modlić i gdzie spotkała ją śmierć. Gdy nad grobem rozlały się fale kwietnych woni i odezwały się chóry anielskie, wielbiąc zmarłą, lud nazwał świątynię jej imieniem. Z upływem czasu od świątyni wzięło nazwę miasto, w którym przeżyła swą miłość. (Legenda o świętej Sofii, Stojan Zagorczinow).

Około 868 r. cerkiew odrestaurował car Borys. W dokumencie podpisanym przez cara Iwana Sziszmana w 1378 r. wymieniono nazwę Sofia, zamiast dotychczasowej Serdiki. Tak więc wezwanie cerkwi stało się nazwą miasta. W okresie Drugiego Państwa Bułgarskiego była cerkwią metropolitarną. Istniała wówczas również szkoła kształcąca duszpasterzy. W XVI w. była meczetem, zwanym Sijausz Dżamija, a po wypędzeniu Turków -prochownią. Na początku XX w. prowadzono prace renowacyjne. W podziemiach znajdują się sarkofagi i fragmenty fresków z poprzednich budowli.

Dzieje bazyliki, pisane po polsku, znajdziemy w kruchcie.

W kierunku wschodnim od cerkwi, w parku, jest grobowiec Iwana Wazowa, wielkiego pisarza i poety, a w południowym stoi pomnik Paisija Chilendarskiego, pierwszego autora historii Bułgarii, Słowianobułgarska historia. Obok cerkwi widać Pomnik Nieznanego Żołnierza, z piękną rzeźbą lwa. Na południe od placu Newskiego, przy ulicy Szipka, stoi Synodalna Pałata (Pałac Patriarchów), mieszcząca Synod Bułgarskiej Cerkwi Prawosławnej; gmach został zbudowany w stylu bułgarskiego odrodzenia narodowego i architektury bizantyjskiej. Fasadę zdobią ułożone z barwnych kamyczków mozaiki, przedstawiające trzech patriarchów bułgarskich: obrońcy niezawisłości Cerkwi prawosławnej Chilariona Makariopolskiego oraz Awksentiego Weleszkiego i Paisija Płowdiwskiego.

W wielkim białym budynku za Soborem Aleksandra Newskiego jest ciekawa Międzynarodowa Galeria Sztuki (nieczynna w czwartki, w niedziele wstęp wolny), prezentująca malarstwo z całego świata, m.in. europejskie, afrykańskie, japońskie, indyjskie.