Plewen – Leży nad niewielkimi rzekami Griwiszka i Tuczeniszka. Żyli tu Trakowie (III-II w. p.n.e.), Rzymianie, Słowianie, Protobułgarzy. Kolejni właściciele tych ziem nadawali miastu swoje nazwy: Storgozia, Kamenec, Plewna. Turcy po zdobyciu Plewenu silnie obwarowali miasto.
W pięknym pleweńskim parku Kajłyka jest zoo, jeziorka z łodziami, domy wypoczynkowe, teatr letni. W jaskini urządzono nastrojową restaurację. Niedaleko stoją mury rzymskiej twierdzy Storgozia.
Pięć miesięcy trwały walki pod Plewenem (hist. Plewna) w wojnie turecko-rosyjskiej (1877-1878). Walczyło wielu polskich szeregowców i oficerów (m.in. generał Dąbrowski, pułkownik Elżanowski) i wielu poległo: major Ossowski, podpułkownik Ossowski, podporucznik Łapicki, generał Dobrowolski… W Dybniku są pomniki kapitana Sierocińskie-go, Macieja Kuczyńskiego…
Piękną postacią jest zwykły żołnierz Rumun Vasile Mohan. W przełomowym momencie rzucił się na szańce Turków i pochwycił chorągiew Proroka. Popłoch w oddziałach tureckich zadecydował o losach tej walki. Osman Pasza wkrótce został otoczony, ale dopiero po wielu zmaganiach podpisał kapitulację.
Usiane pomnikami pola bitewne pod Plewenem i Dybnikiem tworzą swoisty park-muzeum pamięci narodowej. Odbywały się tu również walki podczas II wojny światowej. I wtedy walczyli Polacy w nie swoim wojsku…

Z Plewenu do Etropole

W mieście Łukowit znaleziono słynny srebrny skarb tracki z IV w. p.n.e. Nieco dalej, w Złatna Panega, znajduje się największe z licznych tutaj wywietrzysk (bijące źródło, które jest wypływem podziemnej rzeki). W tym miejscu była wielka świątynia trackiego boga Herosa, znanego też jako Jeździec Tracki. Pieczar i jaskiń jest tutaj wiele, m.in. w Kurłukowie i Brestnicy. Jaskinie Syjuwa Dupka, Gradeszniczka i Morawica mają podziemne jeziorka, wodospady, barwne stalaktyty i stalagmity. Są one udostępnione do zwiedzania. W okolicach Głożene znajduje się najgłębsza w Bułgarii pieczara Bezdymnijat pocelin. W odległości 5 kilometrów od wsi wśród bloków skalnych szczytu Lisiec kryje się Monastyr Głożenski.
Na południowy wschód od Głożene jedzie się do leżącego nad rzeką Beli Wit pięknego Tetewenu, z XIX-wiecznymi domami. Osobliwością miasteczka są liczne fantazyjnie obudowane źródła ze smaczną wodą. Dalej znajduje się miejscowość letniskowa Ribarica, której domy i pensjonaty ciągną się na 10-kilo-metrowym odcinku wzdłuż Belego Witu. W okolicy są również górskie schroniska. Szlak turystyczny wiedzie z Ribaricy na szczyt Weżen (2198 m), gdzie na wędrowców czeka miłe schronisko.

ETROPOLE

Uzdrowisko górskie Etropole leży nad Małym Iskyrem. Rzymianie znaleźli tu złoto, srebro, rudy żelaza i ołowiu. Aby strzec swych bogactw, otoczyli miasto grubymi murami. Cenne kruszce wydobywali tu również carowie bułgarscy. Są tu dwie cerkwie z XVII w. i wieża zegarowa zbudowana w 1710 r.
Monastyr Etropolski był w czasach jarzma tureckiego ośrodkiem zachowania kultury i języka bułgarskiego. Cierpliwi mnisi przepisywali słowiańskie księgi cerkiewne, a misjonarze potajemnie roznosili je po kraju.