Szumen to duże miasto pomiędzy Warną, Weliko Tyrnowo a Ruse, w pół drogi między Dunajem a Morzem Czarnym. W IV w. p.n.e. istniała tu osada tracka, w II w. przybyli Rzymianie, a w VII w. plemiona słowiańskie i lud chana Asparucha ze stepów znad Wołgi. Protobułgarzy zbudowali tu zamek warowny, strzegący drogi do stolicy, Pliski. Szumen, pobliski Presław, Madara i Pliska stały się kolebką kultury wczesnośredniowiecznej Bułgarii.
W 1388 r. Szumen zdobyli Turcy, którzy potem ufortyfikowali miasto, otaczając je ogromnym murem z 10 bramami wjazdowymi. Przez pięć wieków Szumią (Szumen) była ważnym tureckim miastem handlowym. Zbudowano tu też największy w kraju meczet. We wczesnych latach XIX w., Turcy włączyli Szumen w kompleks obronny, w którego skład wchodziły ufortyfikowane miasta Ruse, Silistra i Warna. Obiekty stanowiły ochronę przed postępującymi wojskami rosyjskimi (i licznymi polskimi oddziałami).

W mieście stacjonowały internowane po Wiośnie Ludów oddziały powstańcze Węgrów i Polaków, wśród nich Lajos Kossuth, Józef Bem, Henryk Dębiński i Zygmunt Miłkowski (literacki pseudonim T.T. Jeż). W Szumenie powstały pierwsze bułgarskie instytucje kulturalne: teatr, czytelnia ludowa i orkiestra. Pierwsze przedstawienia inscenizowali polscy i węgierscy żołnierze.

Szumen jest ośrodkiem komunikacyjnym, przez który przejeżdża się przynajmniej dwa – trzy razy, zwiedzając te rejony Bułgarii. Przebywając w mieście, warto obejrzeć, co ma ono do zaoferowania. Potężny pomnik na szczycie wzgórza zwanego Szumensko Płato, zbudowany w 1981 r., upamiętnia 1300. rocznicę utworzenia Pierwszego Państwa Bułgarskiego.

Orientacja i informacja

Przyległe do siebie stacje autobusowa i kolejowa znajdują się we wschodniej części miasta. Przechowalnia bagażu na stacji kolejowej czynna jest całą dobę (przerwy 1.20-2.50 oraz 21.40-23.20). Warto przespacerować się bulwarami Madara i Sławianski, na wschód od centrum miasta – to wspaniałe miejsce. Stare, tureckie miasto znajduje się na wschód od hotelu Madara.

Poczta i telekomunikacja – Naprzeciwko dworca autobusowego, po drugiej stronie ulicy, mieści się poczta.

Biuro podróży Balkantourist (tel.55313), obok hotelu Szumen, prowadzi sprzedaż biletów na codzienne autobusy do Stambułu (18 $).

Zwiedzanie

Wycieczkę do Szumenu najlepiej rozpocząć od wizyty w słynnym browarze, autobusem #10 sprzed dworca autobusowego na wschód, do końca linii. Szumensko piwo, miejscowa wytwórnia piwa, sięga swoją historią 1882 r. i od tego czasu zdobyła wiele nagród, o których można przeczytać na etykiecie piwa przez nią produkowanego. Jest naprawdę wyśmienite.

Z parku Kioszkowete, naprzeciw wytwórni, należy przejść pieszo, pojechać autostopem albo taksówką do Twierdzy Szumeńskiej (Szumenska Krepost). Ze wzgórza, na którym się ona znajduje, rozciąga się wspaniały widok na miasto.

W zachodniej części miasta, poniżej twierdzy, leżą nie zrównane z ziemią podczas powstawania nowych zabudowań miejskich pozostałości po starym Szumenie. Meczet Tombuł Dżamija (1744 r.), który widać ze wzgórza, był największym i najpiękniej ozdobionym meczetem Bułgarii czasów Imperium Osmańskiego. Hircy zbudowali go z kamienia uzyskanego z ruin budowli w Plisce, Madarze, Presławiu i z Twierdzy Szumeńskiej. Za budowlą znajduje się kryty XVI-wieczny bazar turecki. Zachowała się turecka wieża zegarowa i szadrywan – turecka studnia.

Deptak dla pieszych w kierunku dworca kolejowego prowadzi obok Okręgowego Muzeum Historycznego (przy bulwarze Sławianskim, centrum nowoczesnej części miasta). Muzeum posiada dużą kolekcję eksponatów (opisy w języku bułgarskim).

Noclegi i gastronomia

Balkantourist (tel.55313) wynajmuje pokoje prywatne w cenie 13 $ od osoby; biuro nieczynne w dni wolne od pracy.

Raczej podniszczony hotel Orbita (tel.56374) w parku Kioszkowete, za browarami w odległej, zachodniej części miasta, oferuje pokoje dwuosobowe za 17 $.

Trzygwiazdkowy, siedmiopiętrowy hotel Madara (tel.57598) jest raczej drogi. Pokoje z łazienką i śniadaniem kosztują tu odpowiednio: 30 $ za pokój jedno-i 50 $ za dwuosobowy. Za czasów komunistycznych rozpoczęto budowę nowego centrum handlowego obok hotelu, ale realizację projektu wstrzymano; pozostały po nim jedynie szpetne, nie wykończone budynki.

Stary, trzypiętrowy hotel Titcza (tel.55277), na placu Oswobożdenie, poniżej hotelu Madara, w odrapanym, żółtym budynku liczy sobie 9 $ za łóżko w obskurnym pokoju ze wspólną łazienką. Hotel Stariagrad (tel.55376) w pobliżu twierdzy Szumeńskiej kosztuje 11 $ za pokój dwuosobowy.

Restauracja Popczeitanowata Kyszta, mieszcząca się w ciekawym, XIX-wiecznym budynku, w pół drogi pomiędzy hotelem Madara a hotelem Szumen, proponuje tradycyjne bułgarskie potrawy.

Mechana Kristal, na południe od placu Kristal, w dół ul. Pana jota Wołowa, polecana jest ze względu na dobrą kuchnię bułgarską.

Podróż

Szumen leży na głównej trasie z Sofii do Warny przez Plewen. Do Weliko Tyrnowo należy przesiąść się w Górnej Oriachowicy. Do Madary można dojechać pociągiem lokalnym, kursującym na trasie do Kaspiczanu i Warny.

Codziennie z Szumenu do Ruse (116 km) odjeżdżają trzy autobusy, można też wsiąść do autobusu do Razgradu (52 km, pięć kursów dziennie) skąd połączenia do Ruse są dużo częstsze. Inne połączenia autobusowe z Szumenu to autobus do Burgasu (178 km), pięć autobusów do Warny (90 km), pięć do Pliski (23 km), trzy do Madary (18 km) i codziennie – co godzinę – autobus do Presławia (20 km, odjazd z peronu #1).

Etyr Travel oferuje prywatne kursy autokarowe do Sofii i Warny, bilety do nabycia w kiosku pomiędzy dworcami kolejowym i autobusowym.