Nesebyr, starożytna Mesembria, założony został na miejscu wcześniejszej osady trackiej istniejącej w VII w. p.n.e., przez mieszkańców Kalchedonu w 510 r. p.n.e. Mesembria utrzymywała się dzięki handlowi z Trakami, ale po podboju przez Rzymian (I w .p.n.e.) podupadła. Pod panowaniem bizantyjskim Mesembria odzyskała swoją wcześniejszą pozycję i w V i VI w. wzniesiono tu wiele wspaniałych cerkwi, m.in. Starą Metropolię, po której pozostały już tylko ruiny. Przybywająca tu szlachta bizantyjska zbudowała kolejne cerkwie, ogółem było ich 40.

Od 812 r., kiedy chan Krum przyłączył miasto do swego państwa bułgarskiego, Nesebyr (nazwa słowiańska, używana aż do teraz) wielokrotnie przechodził z rąk Bułgarów do rąk Bizantyjczyków. Szczęśliwie samo miasto na tym nie ucierpiało. Nawet Turcy pozostawili je w spokoju, pozwalając na umocnienie fortyfikacji w obronie przed kozackimi piratami. W XVIII w. Nesebyr utracił pozycję ważnego ośrodka handlowego na rzecz Warny, a następnie Burgasu. Obecnie mieszkańcy Nesebyru utrzymują się z rybactwa i turystyki. Miasto jest uznane w całości za muzeum, dobro kultury narodowej.

Leży na niewielkim skalistym półwyspie, ze stałym lądem połączonym wąskim przesmykiem. Nad dworcem autobusowym widoczne są pozostałości po murach miasta (IV i V w.). Pośród solidnych kamiennych domów z drewnianymi schodami i wykuszami ciągną się kręte brukowane uliczki. Nesebyr staje się coraz bardziej skomercjalizowany, mnóstwo tu tandetnych sklepów, oferujących turystom towar po wygórowanych cenach. Latem wąskie uliczki zalewają sprzedawcy i turyści z pobliskiego Słonecznego Brzegu tak, że trzeba się między nimi przedzierać. W południowej części miasteczka tłum na szczęście nie jest już tak gęsty.

Informacja

Centrum telekomunikacyjne znajduje się w budynku poczty, w centrum starego miasta (czynne codziennie, 7.30-22.00).

Zwiedzanie

Po mieście rozsianych jest ponad tuzin średniowiecznych cerkwi, większość z nich jest w stanie rozpadu. Dla nesebyrskiego stylu charakterystyczne są poprzeczne, przemienne pasy z białego kamienia i czerwonej cegły, wsparte na pilastrach łuki zdobnicze oraz zdobione ceramicznymi rozetami i tarczami fasady.

Szczególnej uwagi godna jest XI-wieczna Nowa Metropolia św. Stefana, leżąca powyżej przystani portowej. Prawie cale jej wnętrze pokryto freskami, na których jest ponad tysiąc postaci. W Muzeum Archeologicznym, mieszczącym się w nowoczesnym budynku w obrębie murów miasta, obejrzeć można małą, ale dobrze dobraną kolekcję ciekawych eksponatów. Warto też sprawdzić program koncertów odbywających się w ruinach pochodzącej z VI w. Starej Metropolii.

Latem w cerkwi św. Jana Chrzciciela (X w.; zbudowana na planie krzyża greckiego, z kopułą) można zwiedzać ekspozycje muzealne. Jest tu jeszcze zabytkowa bazylika Eleusa (wzniesiona w V w.), a koło niej kamienny wiatrak, i młodsze cerkwie: św. Teodora z XII w., św. Paraskiewy z XIII-XIV w., św. Archaniołów z XIII-XIV w. i św. Pantokratora z XIII-XIV w. W pobliżu miejscowości Achełoj, nad rzeką zwaną wówczas Achelo, car Symeon w 917 r. zwyciężył armię bizantyjską. Zaraz potem zawładnął całym Półwyspem Bałkańskim, a rok później pogonił Bizantyjczyków aż do Zatoki Korynckiej.

Noclegi

Mesembria Touńst Office (tel.2855, czynne tylko latem), między przystankiem autobusowym a portem, oferuje prywatne kwatery w cenie 20 $ za pokój dwuosobowy (nie ma pokoi jednoosobowych). Wiele kwater znajduje się w nowej części miasta blisko plaży, w zachodniej partii przesmyku.

Hotel Mesembńa (tel.3255) raczej niechętnie obsługuje klientów indywidualnych, jednak ceny określa się tu na 20-32 $, za jedno-, dwuosobowe pokoje.

Gastronomia

W Nesebyrze wiele jest miejsc, gdzie można coś zjeść i wypić drinka. Restauracja Kapitańska Sreczta na starym mieście, to stary dom kapitański i ma swój klimat. Miejsce typowe dla turystów (kelnerzy ubrani w mundury marynarskie), można tu dostać dobre dania z owoców morza.

Trochę w oddali, w pobliżu wschodniego krańca miasta, znajduje się restaurację Łozaiska Kyszta, to typowa bułgarska tawerna serwująca miejscowe dania mięsne.

Stara Kawak na małym placyku, obok cerkwi św. Jana Chrzciciela, oferuje posiłki na świeżym powietrzu, w cieniu dębu. Dobra kuchnia i sprawna obsługa.

Podróż

Pomiędzy Nesebyrem a Słonecznym Brzegiem (10 km) regularnie kursują autobusy (zawsze przeładowane). W Słonecznym Brzegu można się przesiąść do Burgasu lub Warny.

Mesembria Tourist Office udziela informacji o prywatnych, bezpośrednich autobusach do Płowdiwu czy Sofii; rezerwacji należy dokonywać z odpowiednim wyprzedzeniem. Można tu również pytać o transport wodny. Ostatnio wstrzymano kursy wodolotów, ale jeżeli popyt na tego rodzaju usługi wśród obcokrajowców zabezpieczy opłacalność finansową, być może, będą one reaktywowane.